مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره) کاشان

علامه ملا محسن فیض کاشانی(ره)

علامه ملا محسن فیض کاشانی(ره)

دانشمند عالیقدر محمد بن مرتضی کاشانی ملقب و مشهور به ملا محسن فیض از اجله فقها و اکابر علمای مذهب تشیع دردوران صفویه است او در کاشان متولد شد و پس از پایان مقدمات علوم و دانش های زمان خویش به شیراز رفت وبه حلقه شاگردان علامه عالیقدر ملا صدرا پیوست.

تبحر ملا محسن فیض در تمامی علوم دینی بویژه تفسیر و حدیث وفقه و کلام وعرفان و فلسفه و ادبیات عرب و عجم به حدی است که اگر در تمامی دوران سلطنت صفویه بی نظیر نباشد مسلما کم نظیر خواهد بود همچنین آگاهی و احاطه او در اصول و فروع و معقول و منقول به پایه ای رسید که محسود برخی از بزرگان و صاحب منصبان دانش زمان خویش واقع شد.

خاندان فیض عموما از علما و دانشمندان صاحب نام و ذیشرف کاشان بودند به ویژه جدش شاه محمود، پدرش شاه مرتضی و برادرانش ملا محمد معروف به نور الدین و ملا عبد الغفور و فرزندان آنها محمد هادی بن نورالدین و محمد مومن عبد الغفور و فرزند خود فیض ملا محمد ملقب به علم الهدی همگی دارای مقام عالی و منصب و جاهی بودند که تالیفات و تصنیفات نفیسی داشته اند.

فیض در طول زندگی خویش شاگردان متعددی داشته که گروهی از آنان، خود از علما و دانشمندان بزرگ ایران محسوب می شوند و از آن دست میتوان، ملا ابوالحسن شریف فتونی عاملی اصفهانی مولف تفسیر مرآت الانوار و علامه مجلسی (ره) صاحب بحار الانوار و سید نعمت الله جزایری مولف انوار النعمانیه را نام برد که از او اجازه روایت داشته اند.

علامه فقیه ملا محسن فیض در تمامی علوم دینی و پاره ای از علوم دیگر مهارت و تبحری شگفت انگیز داشته و مخصوصا در علم تفسیر، حدیث، فقه، فلسفه، کلام، عرفان، ادبیات فارسی و عربی دارای احاطه کامل و بصیرت تمام بوده است. استادی او در فروع و اصول و نبوغ فوق العاده و درمعقول و منقول بسی حیرت آور است و در یک کلام وی یکی از محققین گرانمایه و پرارزش است که در کمال جامعیت و قدرت علمی بوده و در میان دانشمندان و علماء کمتر نظیر او دیده است.

چنانکه صاحب روضات الجنات می نویسد: نظیر او در دانش و فضل پیدا نشده و شهرت وعلم او بیشتر از آنکه بر زبان آید.

علامه فقید فیض در قم سکنی گزیده بود اما وقتی که شنید سید ماجد بحرانی سالف الترجم وارد شیراز شده به قصد کسب فیض بدان دیار عزیمت کرد و در آن شهر با دختر ملا صدرای معروف ازدواج نموده و لقب ” فیض“ را نیز از او گرفت.

تالیفات گرانبهای او آئینه تمام نمایی از تبحر و فضل و کمال و حسن سلیقه و پایداری و اطلاعات وسیع او در علم معقول و منقول می باشد که آنها را بالغ بر 130 الی 200 جلد دانسته اند.

معروفترین و نفیس ترین تالیفات علامه فیض عبارت است از: کتاب وافی در شرح اخبار و روایات کتب اربعه شیعه که مشتمل بر 15 جزء است و کتاب تفسیر صافی، تفسیر آصفی، تفسیر مصفی، شافی خلاصه وافی، الحقایق، سفینه النجاه، حق المبین، حق الیقین، عین الیقین، علم الیقین، مفاتیح الشرایع در فقه، معتصم الشیعه درفقه، الاصول الاصلیه، کلمات مخزونه، کلمات مکنونه، کلمات طریفه، محجه البیضاء، الانصاف خلاصه الاذکار، دیوان اشعار، تقدیم المحسنین و سایر تالیفات وی در کتابهای رجال چون روضات الجنات، قصص العلماء، فوائد الرضویه، ریحانه الادب و دیگر جاها ثبت و ضبط می باشد.

در کتب تراجم رجال که بعضی از آنها نام برده شد کمتر از سال ولادت فیض یاد شده است. ولی بعضی کتب تاریخ ولادت فیض را در حدودسالهای 1006 الی 1008 ه.ق دانسته اند و تاریخ وفات وی را نیز بین سالهای 1090 تا 1091 ه. ق اعلام نموده اند. هر چند سال تولد و وفات او دقیقا مشخص نیست ولی می توان گفت طول مدت عمراو در محدود 84 تا 85 سال بوده است.

مدفن فیض در مقبره کوچکی معروف به کرامات یا کرامت در جوار میدان قاضی اسدالله کاشان واقع و زیارتگاه عام و خاص است.

تاریخ اجتماعی کاشان می نویسد: محمدبن شاه مرتضی به شاه محمود کاشانی ( وفات 1091 ه.ق) یا برجسته ترین مظهر دانش و ادب ایران در سده یازدهم هجری و همچنین خاندان بزرگ علم او از پدر و جد و برادران و خالوها وعموها و اولاد واحفاد وی تا نسل های متوالی اغلب اهل علم و دانش و بلکه یکی از بزرگترین خاندانهای علمی چهار قرن اخیر ایران بوده اند.


نظرات کاربران