مشاهیر کاشان
این شهرستان ، خطه ی گهر خیز و دُرَر باری است که از هر کوی و برزنش دهها دانشمند و فقیه و هنر مند و فاضل و ادیب و فیلسوف و متکلم و ریاضی دان و نقاش و خطاط و منجم وطبیب وحکیم وشاعر ومحدّث مفسّر بر خاسته اند که احصای تمامت آن در این مجال مقدور نیست و آنچه لاریب فیه است اینکه : شناسنامه مفاخر بزرگ و بی بدیل این دیار افزون از هزار مورد است ! که چندی از آن در این مقال یاد می کنیم :
* علّامه ملا محسن فیض کاشانی : فقیه ، مفسر ، متکلم ، محدث و ادیب و عارف که مفخر اسلام و تشیع در سده ی یازدهم هجری است .
* حکیم افضل الدّین مرقی کاشانی : فیلسوف ، عارف ، فقیه و شاعر رباعی سرای بزرگ سده ی هفتم هجری و استاد خواجه نصیرالدّین توسی
* ملّا مهدی نراقی و فرزندش ملّا احمد : که هر دو تن از اعاظم فقها و مراجع تقلید در عهد قاجاریه و از ادبای بزرگ و عارفان و عالمان اخلاق و معرفت بوده اند.
* غیاث الدّین جمشید کاشانی : ریاضی دان ، منجم ، معمار و هندسی بزرگ عهد تیموری و تالی خیام و پاسکال
* قطب الدّین راوندی:محدث و فقیه و متکلم بزرگ شیعه در سده ی ششم هجری
* ملّا حبیب الله شریف : فقیه و متکلم و محدث بزرگ شیعه در یکصد و پنجاه ساله ی اخیر و صاحب تألیفات عدیده
* ملّا فتح الله کاشانی : فقیه و مفسر بزرگ شیعه در سده ی دهم هجری
* آیه الله سیدابوالقاسم کاشانی : رهبر مبارزات ضد استعماری نهضت ملّی شدن صنعت نفت
* آیه الله سیدمصطفی کاشانی : مرجع تقلید و رهبر انقلاب عشرین عراق علیه استعمار انگلیس و هجمه ی وهابیّت به اعتاب مقدّسه کربلا و نجف
* عبدالرّزاق و عزّالدین محمود کاشانی : که هر دو تن از عارفان بزرگ عالم اسلام و تشیع بوده و در سده ی هشتم از کاشان برخاسته اند.
* سید ابوالرّضا راوندی : فقیه و از اعاظم محدثین و روات شیعه و از احفاد ائمّه ی اطهار در سده ی پنجم هجری و متبحر در شعر عربی و پارسی
از دیگر علمای این دیار می توان به شخصیت های گرانقدری همچون مرحوم حضرت آیت الله صبوری(ره) موسس حوزه علمیه مدرسه امام خمینی(ره) ،مرحوم حضرت آیت الله اعتمادی(ره) از علماء و اساتید برجسته حوزه های علمیه و مرحوم حضرت آیت الله خراسانی(ره) از اساتید حوزه های علمیه و بنیانگذار موسسه خیریه حضرت ولی عصر(عج) نام برد که در شکل گیری هویت دینی و انقلابی این مرزوبوم نقش بسزایی داشته اند.
************
* محتشم کاشانی : پرچم دار شعر شیعی و پدر مرثیه سرایی در ادب فارسی در قرن دهم هجری
* کلیم کاشانی: از بزرگترین مبدعات سبک هندی در سده ی دهم و یازدهم هجری
* سهراب سپهری : شاعر نو پرداز و نقاش و هنرمند بزرگ
در عرصه ی هنر معماری و میراث فرهنگی کاشان جایگاه و خاستگاه صدها بنای ارزشمند و باشکوه تاریخی است که برخی از این ابنیه ، فی حدِّ ذاته بروج مشیّد و مسدّد هویّت و اعتبار هنر اسلامی و ایرانی است ؛ مساجد زیبای تاریخی همچون: مسجد جامع کاشان با سابقه ی قریب هزار سال ، مسجد آقا بزرگ معروف به عروس مساجد خاورمیانه ، مسجد میرعماد از عهد تیموری .
تیمچه ها و کاروان سراهای کم نظیر و زیبا همچون تیمچه ی امین الدوله " ارزشمندترین سرای تجاری ایران "
خانه ها و عمارت های تاریخی نظیر : خانه ی طباطبایی " زیباترین خانه ی تاریخی ایران " ، خانه ی بروجردی " اصیل ترین خانه ی ایران " ، خانه ی عباسیان " تنها خانه ی تاریخی - مسکونی ایران " خانه ی عامری ها " بزرگترین خانه ی تاریخی ایران و جهان " .
بازار تاریـخی و سنتی کاشان به همراه چهار سوق ها، آب انبارها و گذرها و سوابیط و ملحقات آن که مجموعه ای کم نظیـر از معماری و هنر و ازبازارهای سنتی شاخص ایران اسلامی است.
از دیگر شاخص های میراث تاریخی کاشان، باغ موزه ی فین است با سروهای سرافراز ششصد ساله و هندسه ی آبنماهایش و حمام عهد صفوی و قاجاری و با خاطره ی شهادت ابر مرد تاریخ ایران ، امیرکبیـــر
تپه های هفت هزار و پانصد ساله ی سیلک ، اولین خاستگاه تمدن و سکونت در پهن دشت ایران اسلامی
آبشـار بلند نیاسر و چهار تاقی و غار تاریخی تو در توی این شهر سبز به همراه جاذبه های اقلیمی بَرزُک و جوشقان و کامو و گلستان های خوشبوی محمّـدی(ص)از دیگر جاذبه ها و ارزشمندی های این دیار سرافـراز است .
باری کاشان این گلابستان معنی که عطر معرفت و نجابتش از گل های قالی و گل های محمّدی(ص) و گل های اسلیمی بر رواق و محراب مساجد تاریخی اش می تراود و مشام جان ها را می نوازد ، همچون هماره ی تاریخ بشکوهِ خود در دوران انقلاب و جهاد مقدس ملت ایران نیز گُردان و مردان و رادانِ خود را ، قریب دو هزار تن ، پیشکش اسلام و نظام اسلامی ساخته است که گل رنگ خون پاکشان ، در گلزار دارالسّلام ، نگاره ی سرافرازی و ایثار کاشانیان است.
و اینک نیز در تداوم راه آن سرفرازان نستوه و آن تاریخ بشکوه و آن شهیدان راست قامت ، مردان و زنان و جوانان برومند این شهر و دیار آبرومند ، در همه ی عرصه های دانشی و بینشی پیشتازند و گویای آن بیش از ده دانشگاه بزرگ و دانشکده و مؤسسه ی آموزش عالی و چندین حوزه ی علمی است که دههاهزار تن از استادان فرهیخته و دانشجویان و دانش پژوهان و طلّاب علوم دینی در آنها به پژوهندگی و تعلیم و تعلم اشتغال دارند و افزون بر آن در عرصه های صنعتی و اقتصادی با سابقه ی دیرینه ی صنعت نساجی و هنر شعربافی و بافندگی و نیز قدمت فرش و قالی دست بافت و تعدد و کثرت کارخانجات فرش ماشینی و صنایع بزرگ دیگر همچون خودروسازی و ... کاشان یکی از نام آوران عرصه ی صنعت و اقتصاد کشور است.
مزید بر آن چه گفته شد ، صدها تن از حافظان قرآن کریم و نهج البلاغه ی مولای عارفان علی (ع) ، در این شهر پرورش یافته اند که نوای تلاوتشان کاشان را کاشانه ی « اِنَّهُ لَقُرآنًٌٌ کریمٌ ، فی کِتابٍ مَکنونٍ ، لایَمَسُّهُ اِلَّا المُطَهَّرون» ساخته است.
و آری این همه برازندگی ها و آراستگی ها و زیبایی ها است که هزاران و میلیون ها مشتاق را از سیاحان بین المللی و دانشوران جهانی و اهالی فرهنگ و هنر ایران و هم وطنان عزیزمان را در قالب گردشگر و یا تیم ها و کاروان های سیاحتی - زیارتی و علمی به کاشان می کشاند. تا خود ببینند که کاشان بر تارک هنر و فضیلت ایران اسلامی همچنان و همواره سرافرازی می کند و عبرت فزای مردم جهان است ؛ آنچنان که شاعر کاشانی « رحمت به حق » سروده است :
کاشان که در ملک هنرها داستـان است عبرت فزای مــردم نصف جـــهان است
دریای عرفـان است این شهــر کویری در سیـنه ی این خاک گوهرها نهان است
فیض و صبا و محتشم ها دارد این شهر اینجا دیار مردمــــــان نکته دان است
رخشید در اینجا غیاث الـدین جمشید مردی که فکـرش تا فراز کهـکشان است
بر خشت خشت مسجـــد آقا بزرگش تصـویری از آیینـه ی ایمـان عیان است
از قدمت باروی سلجوقــی است پیدا صـدها بنـا اینجا زعهد باستـــان است
گر اصفهان نصف جهان باشد به صنعت کاشـان ز مردان هنـرآیین ، جـهان است